UIt het leven gegrepen… een herkenbare en heldere analyse van Wessel Tiessens, deskundig op gebied van gebiedsontwikkeling, project- en verandermanagement, over participatie in de buurt. (bron: Linkedin: klik hier)
De participatie-paradox: waarom we steeds te laat beginnen met luisteren
Het klinkt misschien tegendraads, maar na jaren in dit vak durf ik het gewoon hardop te zeggen: we doen participatie fundamenteel verkeerd. En ik maak me er zelf ook schuldig aan, of nou ja, dat deed ik — totdat ik de harde les leerde.
Wat ik steeds weer zie? Ontwikkelaars die trots hun perfect uitgewerkte plannen presenteren aan de buurt. PowerPoint-slides vol met prachtige renders, doorgerekende business cases, en een “participatiemoment” dat eigenlijk meer weg heeft van een verkooppraatje. En dan? Dan staan ze verbaasd te kijken als bewoners woedend worden omdat hun geliefde speelveldje wordt opgeofferd voor appartementen.
“Maar we hebben toch een informatieavond georganiseerd?” verzuchten ze dan. Dit is geen participatie. Dit is damage control.
Echte participatie — het soort dat projecten daadwerkelijk versnelt in plaats van vertraagt — begint véél eerder. Namelijk bij het allereerste begin, als er nog geen streep op papier staat.
Een van mijn meest succesvolle projecten startte met drie weken waarin ik niets anders deed dan rondhangen in de buurt. Koffiedrinken met bewoners. Luisteren naar hun verhalen over de plek. Observeren hoe de ruimte werd gebruikt. Vragen stellen: “Wat betekent deze plek voor jou? Wat mis je hier? Wat zou je nooit willen verliezen?”
Het voelde bijna ongemakkelijk — geen planning, geen agenda, gewoon… luisteren. Mijn opdrachtgever werd zelfs nerveus: “Wanneer ga je nu eens écht aan de slag?”
Maar deze aanpak leverde goud op. We ontdekten dat het ‘verlaten’ veldje dat we wilden bebouwen eigenlijk intensief werd gebruikt door kinderen uit de buurt. En dat het bankje onder de grote boom een cruciale ontmoetingsplek was voor ouderen. Tegelijkertijd hoorden we frustraties over het gebrek aan starterswoningen, waardoor kinderen de buurt moesten verlaten.
Met deze kennis ontwikkelden we een plan dat én woningen toevoegde én de sociale functie versterkte. Een plan dat niet óndanks de buurt, maar dankzij de buurt tot stand kwam.
De tijd die we ‘verloren’ aan het begin? Die wonnen we dubbel en dwars terug door het ontbreken van bezwaarprocedures. En het project werd beter, menselijker. Win-win.
Ik begrijp heus wel waarom we in de valkuil van ‘eerst plannen, dan pas praten’ stappen. Het voelt efficiënter. Veiliger. Je houdt controle. Maar deze schijnefficiëntie is een illusie die ons uiteindelijk bakken met tijd, geld en goodwill kost.
Als je gebiedsontwikkeling echt wilt versnellen, begin dan met vertragen. Klinkt paradoxaal? Dat is het ook. Maar het werkt. Stap eerst de buurt in. Luister. Observeer. Vraag. En begin pas daarna met tekenen.
Je kunt een plan natuurlijk ook top-down doordrukken… maar bereid je dan voor op jaren van weerstand, procedures en een project dat uiteindelijk niemand écht blij maakt — ook jezelf niet.
Dus: wanneer begin jij met luisteren?
#gebiedsontwikkeling #participatie #omgevingswet #luisterenwerkt
Geef een reactie